“İbrahim Sazişi” nədir?

İbrahim Sazişi İsrail, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və ABŞ tərəfindən 13 avqust 2020-ci ildə imzalanmış birgə bəyanatdır. Termin həmçinin ümumi olaraq sülh sazişlərinə, yəni müvafiq olaraq İsrail-Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Sülh Müqaviləsi və Bəhreyn-İsrail Normallaşma Sazişinə istinad etmək üçün istifadə edilmişdir. Bu, 1978-ci il Misir Sülhü və 1994-cü il İordaniya Sülhündən sonra ilk dəfədir ki, bir ərəb dövləti İsraillə normal münasibətlər qurmasını rəsmiləşdirir. ABŞ-ın sentyabrın 11-də elan etdiyi müqavilə 15 sentyabr 2020-ci il tarixində Ağ Evdə Bəhreynin xarici işlər naziri Əbdüllətif bin Rəşid Əl Zayani və BƏƏ xarici işlər naziri Abdulla bin Zayed Əl Nəhyan və İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu tərəfindən imzalanıb.

Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri ilə sülh müqaviləsi rəsmi olaraq “İbrahim Sazişi” adlanır. Anlaşma memorandumu, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və İsrail Dövləti arasında tam diplomatik münasibətlərin normallaşdırılması, Bəhreyn və İsrail arasında sülh müqaviləsi isə rəsmi olaraq “İbrahim Sazişi” sülh, dostluq, əməkdaşlıq bəyannaməsi adlanır.

Bəhreyn və BƏƏ heç vaxt İsraillə müharibədə iştirak etməsələr də, Körfəz ölkələri 1948-ci ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra İsraili boykot etmişdilər. Ərəb ölkələri bu illər ərzində tədricən İsraillə gizli əlaqələr qurub. Elə bu səbəbdən də Fələstin hökuməti razılaşmalara etiraz olaraq Ərəb Liqasının sədri vəzifəsindən çəkilib.

Müqavilə yəhudilikdə və islamda peyğəmbər kimi tanınan və ənənəvi olaraq yəhudilərin və ərəblərin ümumi atası hesab edilən (İshaq və İsmail vasitəsilə) İbrahimin adını daşıyır.

ABŞ-ın 50-dən çox yəhudi ravvini “İbrahim razılaşması”nın genişləndirilməsi və türk dövlətlərinin (Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan) ora daxil etməklə bağlı ABŞ Prezidenti Donald Trampa müraciət edib. Eyni zamanda artıq bir müddətdir Azərbaycanın “İbrahim sazişi” çərçivəsinə qoşulacağı müzakirə edilir.