İran prezidentinin Suriyaya səfərini “tarixi” kimi qiymətləndirən ekspertlər bu mühüm səfərin iki ölkənin diplomatik əməkdaşlığını və təhlükəsizlik sahəsində əldə etdiyi nailiyyətləri dərinləşdirəcəyinə inanırlar. Əl Mayadeen televiziyasının internet saytında İran prezidenti Seyid İbrahim Rəisinin Dəməşq təmasları ilə bağlı diqqətçəkən təhlil hazırlayıb.
“Bu, İrandan Dəməşqə son 13 ildə ilk prezidentin səfəridir” - təhlildə deyilir. Ayətullah Rəisi bu gün (3 may) suriyalı həmkarı Bəşər Əsədin rəsmi qonağı kimi yüksək səviyyəli diplomat və iqtisadi nümayəndə heyətinin rəhbərliyi ilə Dəməşqə gəlib. Bu səfər bir çox ərəb dövlətlərinin Suriyaya baxışlarının və münasibətlərinin dəyişdiyi bir vaxtda edilir. İran prezidentinin Dəməşqə səfəri regionda yeni barışıq mühitinin yaranmasından sonra baş tutub” bəyanatda deyilir.
Prezidentin gündəliyində nələr var?
İranın Yaxın Şərq üzrə eksperti Seyid Hadi Seyid Əfqahi “Al Mayadeen”ə danışarkən deyib: “Xarici İşlər Nazirliyinin diplomatlarına görə, bu səfərin əsas gündəmi İranın Suriyanın yenidən prosesində iştirakıdır. Bununla belə, bir neçə müqavilənin imzalanmasının şahidi olacağıq. Bundan əlavə, Tehran və Dəməşq arasında İran, Çin və Rusiya arasındakı razılaşmalara bənzər uzunmüddətli strateji əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanacaq. Bu müqavilə 20 il və ya daha çox müddəti əhatə edə bilər”.
İran və Rusiyanın vasitəçiliyi ilə Suriya-Türkiyə münasibətlərinin normallaşması üçün keçirilən görüşlərin prezidentin Dəməşqdəki təmasları zamanı dəyərləndiriləcəyini qeyd edən iranlı ekspert “İranın Türkiyə ilə Suriya arasında münasibətlərin normallaşması prosesini asanlaşdırmaq üçün təklifləri var" ifadəsini işlədib.
Əfqahi “Bu səfər zamanı Suriya ilə uzunmüddətli razılaşma çərçivəsində İranın nəzarəti altında neft məhsullarının istehsalına əsaslanan limanın yaradılması müzakirə olunacaq” deyə bəyanat verib.
Mövzu ilə bağlı Suriya parlamentinin üzvü Xalid Əl Abud “Al Mayadeen” televiziyasına müsahibəsində deyib: "Suriya-İran münasibətləri artıq iki müttəfiq ölkə və ya klassik xarici əlaqələri olan iki ölkə arasında ənənəvi münasibət deyil. Tehran-Dəməşq əlaqələri keçdiyi bir çox mərhələlərə görə inkişaf edib, müxtəlif ölçülərə yüksəlib və məlum beynəlxalq diplomatik münasibətlərin tarixi nəticəsi olaraq mövcud olan sərhədləri aşıb.”
İran-Dəməşq münasibətləri ilə bağlı Əl Əbud deyib: “Bu əlaqələr iki səviyyədə baş verir; Bir tərəfdən təbii olaraq davam edən tarixi əlaqələr var. Bu əlaqələr siyasi, iqtisadi, mədəni və hətta sosial sahələri əhatə edir. Digər səviyyədə iki ölkənin taleyinin ortaq olması qarşılıqlı müdafiə əməkdaşlığının inkişafına səbəb olub. Tarixi hadisələrə görə, İranın münasibəti tamamilə Suriya hökuməti ilə uyğun gəlir. İrana hərbi hücumda (8 il İran-İraq müharibəsi) Suriya Tehranın tərəfində olduğunu göstərdi; Suriya böhranında Tehranın Dəməşq hökuməti ilə eyni mövqedən çıxış etdiyi sübuta yetirilib. İran bütün ölkələr arasında normal münasibətlər baxımından regionda təhlükəsizlik və sabitliyin təmin edilməsi üçün əlindən gələni edir və buna görə də Suriya ilə digər ərəb ölkələri arasında münasibətlərin normallaşmasını alqışlayır. Tehranın Dəməşq-Ankara normallaşması danışıqlarında göstərdiyi səylər buna misaldır”.
Rəisinin Suriyaya səfərinin mesajları nələrdir?
İran prezidentinin Suriyaya səfərini “tarixi” kimi qiymətləndirən ekspertlər bu mühüm səfərin iki ölkənin diplomatik əməkdaşlığını və təhlükəsizlik sahəsində əldə etdiyi nailiyyətləri dərinləşdirəcəyinə inanırlar. Əl Mayadeen televiziyasının internet saytında İran prezidenti Seyid İbrahim Rəisinin Dəməşq təmasları ilə bağlı diqqətçəkən təhlil hazırlayıb.
“Bu, İrandan Dəməşqə son 13 ildə ilk prezidentin səfəridir” - təhlildə deyilir. Ayətullah Rəisi bu gün (3 may) suriyalı həmkarı Bəşər Əsədin rəsmi qonağı kimi yüksək səviyyəli diplomat və iqtisadi nümayəndə heyətinin rəhbərliyi ilə Dəməşqə gəlib. Bu səfər bir çox ərəb dövlətlərinin Suriyaya baxışlarının və münasibətlərinin dəyişdiyi bir vaxtda edilir. İran prezidentinin Dəməşqə səfəri regionda yeni barışıq mühitinin yaranmasından sonra baş tutub” bəyanatda deyilir.
Prezidentin gündəliyində nələr var?
İranın Yaxın Şərq üzrə eksperti Seyid Hadi Seyid Əfqahi “Al Mayadeen”ə danışarkən deyib: “Xarici İşlər Nazirliyinin diplomatlarına görə, bu səfərin əsas gündəmi İranın Suriyanın yenidən prosesində iştirakıdır. Bununla belə, bir neçə müqavilənin imzalanmasının şahidi olacağıq. Bundan əlavə, Tehran və Dəməşq arasında İran, Çin və Rusiya arasındakı razılaşmalara bənzər uzunmüddətli strateji əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanacaq. Bu müqavilə 20 il və ya daha çox müddəti əhatə edə bilər”.
İran və Rusiyanın vasitəçiliyi ilə Suriya-Türkiyə münasibətlərinin normallaşması üçün keçirilən görüşlərin prezidentin Dəməşqdəki təmasları zamanı dəyərləndiriləcəyini qeyd edən iranlı ekspert “İranın Türkiyə ilə Suriya arasında münasibətlərin normallaşması prosesini asanlaşdırmaq üçün təklifləri var" ifadəsini işlədib.
Əfqahi “Bu səfər zamanı Suriya ilə uzunmüddətli razılaşma çərçivəsində İranın nəzarəti altında neft məhsullarının istehsalına əsaslanan limanın yaradılması müzakirə olunacaq” deyə bəyanat verib.
Mövzu ilə bağlı Suriya parlamentinin üzvü Xalid Əl Abud “Al Mayadeen” televiziyasına müsahibəsində deyib: "Suriya-İran münasibətləri artıq iki müttəfiq ölkə və ya klassik xarici əlaqələri olan iki ölkə arasında ənənəvi münasibət deyil. Tehran-Dəməşq əlaqələri keçdiyi bir çox mərhələlərə görə inkişaf edib, müxtəlif ölçülərə yüksəlib və məlum beynəlxalq diplomatik münasibətlərin tarixi nəticəsi olaraq mövcud olan sərhədləri aşıb.”
İran-Dəməşq münasibətləri ilə bağlı Əl Əbud deyib: “Bu əlaqələr iki səviyyədə baş verir; Bir tərəfdən təbii olaraq davam edən tarixi əlaqələr var. Bu əlaqələr siyasi, iqtisadi, mədəni və hətta sosial sahələri əhatə edir. Digər səviyyədə iki ölkənin taleyinin ortaq olması qarşılıqlı müdafiə əməkdaşlığının inkişafına səbəb olub. Tarixi hadisələrə görə, İranın münasibəti tamamilə Suriya hökuməti ilə uyğun gəlir. İrana hərbi hücumda (8 il İran-İraq müharibəsi) Suriya Tehranın tərəfində olduğunu göstərdi; Suriya böhranında Tehranın Dəməşq hökuməti ilə eyni mövqedən çıxış etdiyi sübuta yetirilib. İran bütün ölkələr arasında normal münasibətlər baxımından regionda təhlükəsizlik və sabitliyin təmin edilməsi üçün əlindən gələni edir və buna görə də Suriya ilə digər ərəb ölkələri arasında münasibətlərin normallaşmasını alqışlayır. Tehranın Dəməşq-Ankara normallaşması danışıqlarında göstərdiyi səylər buna misaldır”.