İŞİD-nin keçmiş döyüşçüləri hələ də Türkiyə üçün risk yaradır | Hesabat

Beynəlxalq Böhran Qrupunun İraq Şam İslam Dövləti (İŞİD) ilə bağlı son hesabatında təşkilatda döyüşmüş əcnəbilərin hələ də Türkiyədə təhlükə yarada biləcəyi üzə çıxıb. Araşdırmada keçmiş İŞİD döyüşçülərinin Türkiyədə "davam edən problem" olduğu və səlahiyyətlilərə "mürəkkəb suallar" verildiyi qeyd edilib.

"Suriya və İraqda İŞİD-ə qoşulan minlərlə xarici ölkə vətəndaşı Türkiyəyə keçib. Bəziləri deportasiya edilib. Digərləri isə qalıb" - deyə məlumatda bildirilir. “Bu insanların olması 2023-cü ilin fevralında baş verən dağıdıcı zəlzələlərdən sonra sağalmaqda olan Türkiyə üçün humanitar və təhlükəsizlik problemi yaradır”, - deyə hesabatda bildirilir.

Böyük Britaniyada yerləşən King's College Beynəlxalq Radikallaşma Araşdırmaları Mərkəzinin məlumatına görə, 2013-2018-ci illər arasında bir çox Avropa ölkəsi də daxil olmaqla yüzdən çox ölkədən Suriya və İraqa gedən təxminən 41 min insanın İŞİD-ə qoşulduğu təxmin edilir."Türkiyənin yerləşməsi təşkilatın çiçəklənmə dövründə onun İŞİD-nin logistika və maliyyə mərkəzinə çevrilməsinə imkan verib və İŞİD-lə əlaqəli çoxlu sayda insanın mövcudluğu hələ də risk yaradır” - hesabatda deyilir.

Təşkilat bundan sonra hərbi cəhətdən məğlub oldu, lakin əsir götürülən və həbs olunanlarla nə edəcəyi ilə bağlı mürəkkəb məsələlər hələ də həllini tapmayıb. İŞİD-lə bağlı ittihamlarla Türkiyədə həbsdə olan çoxlu sayda keçmiş döyüşçü də tezliklə azadlığa buraxılacaq. Hesabata görə, Türkiyə 2011-ci ildən bu yana 9 mindən çox əcnəbini deportasiya edib. Lakin bir çox ölkələr təhlükəsizlik riskləri, hüquqi problemlər və ictimai narahatlıqlar səbəbindən geri qayıdan döyüşçüləri qəbul etmək istəmir.

Bununla belə, Beynəlxalq Böhran Qrupu qiymətləndirib ki, “İŞİD-in qolları üçün ən yaxşı nəticə onların geri qayıdanlarla insani davranan ölkələrə qayıtmasıdır.” Bu arada, bir çox keçmiş döyüşçülər geri qayıtdıqda onların başına nə gələcəyindən qorxur, cəmiyyətin və hakimiyyətin reaksiyasından ehtiyatlanır. Qayıdanda təqib, işgəncə və ya qətl riski ilə üzləşə biləcək insanların beynəlxalq hüquqla qorunduğuna diqqət çəkən hesabatda bu şəxslərin ya təhlükəsiz üçüncü ölkəyə göndərilməli, ya da Türkiyədə qalmalarına icazə verilməli olduğu vurğulanıb.

Ankaranın deportasiya oluna bilməyənlər üçün “təhlükəsizlik tədbirləri” və “sosial proqramlar” üzərində düşünməli olduğu bildirilən hesabatda xarici donorların bu məsələyə dəstək verməsi tövsiyə edilib. "Ankaranın üzləşdiyi problemin vahid həlli yoxdur. O, evə göndərilə bilməyən şəxslərin inteqrasiyasına sakitcə dözən (hətta dəstəkləyən) çoxşaxəli strategiyaya güvənməli olacaq, eyni zamanda təhdidlərdə izi tapmaq üçün polisə müraciət etməlidir.”

Xarici dövlətləri Türkiyə ilə əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə və Türkiyədə qalan vətəndaşlarını geri qaytarmağa çağıran mətndə aşağıdakı ifadələr yer alıb: "İŞİD-in yaratdığı təhlükə azalıb, lakin tam aradan qalxmayıb, çünki o, İraq və Suriyada geniş əraziləri ələ keçirib və Avropanın mərkəzində hücumlara başlayıb".