Rusiya, Çin və Ərəb Ölkələri ABŞ-ın Qəzza ilə bağlı qətnamə layihəsinə qarşı çıxırlar

ABŞ-ın Qəzza ilə bağlı təklif etdiyi qətnamə layihəsi Təhlükəsizlik Şurasına təqdim edildikdən üç gün sonra, Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri olan Rusiya və Çin layihə mətnindən "Sülh Missiyası" termininin tamamilə çıxarılmasını tələb ediblər.

Rusiya və Çin bu gün ABŞ tərəfindən təqdim edilən Qəzza ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurasının yenidən işlənmiş qətnamə layihəsinə rəsmi olaraq etirazlarını bildiriblər. Donald Trampın Qəzza üçün atəşkəs və yenidənqurma prosesi üçün 20 maddəlik planına əsaslanan bu layihə 2027-ci ilin sonuna qədər bölgədə beynəlxalq sabitləşdirmə qüvvələrinin yerləşdirilməsinə yönəlib.

Associated Press-in məlumatına görə, dünən dərc edilmiş yenidən işlənmiş layihədə ilkin tənqidləri aradan qaldırmaq üçün kiçik dəyişikliklər var, lakin Qəzzanın idarə olunması üçün müvəqqəti "Sülh Şurası"nın yaradılmasında israr edir.

 Bu şuranın sabitləşdirmə qüvvələrinə nəzarət etməsi və Qəzzanın tamamilə tərksilah edilməsi, Fələstin polisinin təlimi, Misir və İsrail ilə sərhədlərin monitorinqi və humanitar yardımın asanlaşdırılması kimi vəzifələri yerinə yetirməsi nəzərdə tutulur.

Layihənin digər bir hissəsində İsrail qüvvələrinin Qəzzadan çıxarılması "tərksilahla bağlı mərhələlər və müddətlər üçün standartlar"a uyğun olaraq və İsrail, ABŞ və digər tərəflərin razılığı ilə həyata keçiriləcəyi bildirilir. Burada həmçinin "Fələstin muxtariyyətinə sadiqlik", Qəzzanın yenidən qurulmasında irəliləyiş və Fələstin Muxtariyyəti daxilində islahatlardan sonra "Fələstin dövlətinə etibarlı yol"un yaradılması vurğulanır.

 

Rusiya və Çin təklif edilən quruluşa etiraz edir

Təhlükəsizlik Şurasının veto hüququna malik daimi üzvləri olan Rusiya və Çin, layihə mətnindən "Sülh Şurası"nın tamamilə çıxarılmasını tələb ediblər. Hər iki ölkənin diplomatları mətnin yarısından çoxunu "qeyri-kafi", "qeyri-müəyyən" və ya "zəruri detalların olmaması" kimi xarakterizə edərək, sabitləşdirmə qüvvəsinin yalnız Təhlükəsizlik Şurasının birbaşa nəzarəti altında fəaliyyət göstərməli olduğunu və ABŞ və İsrailin təsirinə məruz qala biləcək ad hoc orqanın nəzarəti altında deyil, vurğulayıblar.

Diplomatik mənbələr Əl-Cəzirəyə bildiriblər ki, Moskva və Pekin yenidən işlənmiş layihəyə rəsmi olaraq etirazlarını bildiriblər.

Hər iki ölkə Qəzzada hər hansı bir xarici qüvvənin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının tam nəzarəti altında olmasında israr edir və layihənin Fələstin hüquqlarını, xüsusən də müstəqil dövlətin qurulmasına aparan aydın yolu təmin etmədiyini bildirir. Rusiya və Çin fundamental dəyişikliklər edilmədiyi təqdirdə layihəyə veto qoyacaqları barədə xəbərdarlıq ediblər.

 

Ərəb və İslam ölkələrinin reaksiyası

Eyni zamanda, Təhlükəsizlik Şurasının üzvləri Əlcəzair və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri də daxil olmaqla ərəb ölkələri Qəzzanın idarə olunmasında Fələstin Muxtariyyətinin nəzərdə tutulan keçid rolunun olmaması ilə bağlı narahatlıqlarını bildiriblər. BƏƏ aydın çərçivə olmadığı təqdirdə sabitləşdirmə qüvvələrində iştirak etməyəcəyini bildirib. Pakistan və İordaniya da dövlətçilik hüququ da daxil olmaqla Fələstin hüquqlarının bütün qərarlarda açıq şəkildə təsdiqlənməsini tələb ediblər. İordaniya kralı II Abdullah vurğulayıb ki, bu qüvvə bu ölkələrin iştirakını təmin etmək üçün "icra" deyil, "sülhməramlılıq" üzərində cəmləşməlidir.